Trening dzieci w pływaniu to nie tylko mniejsze wersje dorosłych obciążeń. Młody organizm funkcjonuje zupełnie inaczej niż dojrzały – zarówno pod względem metabolizmu, jak i adaptacji do wysiłku. Zrozumienie podstaw fizjologii dzieci i młodzieży to klucz do budowania bezpiecznego, skutecznego i długofalowego szkolenia.
1. Dziecko to nie mały dorosły – fizjologiczne różnice
Organizm dziecka różni się od dorosłego pod wieloma względami:
- Wyższe tętno spoczynkowe i wysiłkowe, mniejsze serce i objętość wyrzutowa,
- Niższa pojemność płuc i mniejsza efektywność wentylacji,
- Mniejsza zdolność do produkcji energii beztlenowej (anaerobowej) – dzieci gorzej radzą sobie z intensywnymi wysiłkami krótkimi,
- Większe znaczenie systemu tlenowego (aerobowego) – dzieci łatwiej regenerują się z wysiłków submaksymalnych,
- Słabsza termoregulacja – większe ryzyko przegrzania lub wychłodzenia w wodzie.
To wszystko oznacza, że trening dzieci nie może być tylko skalą treningu dorosłych. Musi być dostosowany do fazy rozwoju biologicznego.
2. Najważniejsze cele fizjologiczne treningu dzieci
W wieku 8–14 lat (czyli u większości pływaków początkujących i młodzików) kluczowe jest:
- rozwijanie wydolności tlenowej poprzez trening o niskiej i umiarkowanej intensywności,
- kształtowanie techniki i ekonomii ruchu – nauka pływania „efektywnie, a nie szybko”,
- rozwój koordynacji i mobilności,
- adaptacja do systematyczności i rytmu treningowego,
- oswajanie z wysiłkiem, ale bez nadmiernego przeciążania.
W tym wieku nie trenujemy jeszcze „mocy i siły maksymalnej” – bo układ mięśniowy i hormonalny dopiero się rozwija.
3. Jakie obciążenia są optymalne?
Zgodnie z wytycznymi WHO i organizacji sportowych (m.in. IAT Leipzig, LTS Australia):
- dzieci powinny trenować 4–6 razy w tygodniu po 60–90 minut,
- dominować powinien trening tlenowy o charakterze zabawowym lub zadaniowym,
- intensywne odcinki anaerobowe powinny być rzadkie, krótkie i zawsze poprzedzone rozgrzewką,
- testy i sprawdziany należy traktować jako środek monitoringu, nie selekcji.
4. Co monitorować w treningu dzieci?
Poza wynikami z zawodów warto rejestrować:
- frekwencję i rytm pracy treningowej (czy dziecko trenuje regularnie),
- kilometraż i typy treningów (czy jest zachowany balans: technika – wytrzymałość – starty),
- reakcję na bodźce (np. czy dziecko gorzej pływa po intensywnym tygodniu),
- obserwacje jakościowe – motoryka, tempo pływania, koncentracja.
Tego typu dane pomagają dostosować plan, ale też rozpoznać oznaki przemęczenia, zniechęcenia lub potencjału.
5. Ryzyka przeciążenia i długofalowe skutki
Badania Journal of Pediatric Exercise Science (2019) wskazują, że:
- dzieci przeciążane intensywnym treningiem anaerobowym mają wyższe ryzyko kontuzji i porzucenia sportu w wieku 14–16 lat,
- systematyczny trening tlenowy poprawia nie tylko wyniki, ale też zdrowie psychiczne i jakość snu,
- braki w technice lub nierównowaga w obciążeniach mogą utrwalić się jako złe nawyki ruchowe.
Dlatego w pracy z dziećmi ważniejsza od prędkości jest jakość, a kluczem do sukcesu – cierpliwość i systematyczność.
Podsumowanie
Trening dzieci w pływaniu to nie wyścig, a budowanie fundamentów. Fizjologia jasno pokazuje, że to okres, w którym najlepiej rozwijać wydolność tlenową, technikę, nawyki treningowe i radość z ruchu.
Mądre planowanie i monitoring obciążeń w systemie informatycznym (np. Lapsly) pozwala prowadzić dziecko świadomie – nie na skróty, ale w stronę długofalowego rozwoju i sportowej dojrzałości.
Dodaj komentarz